Chulin, Yonatan!

Kreita Wednesday 20 November 2024

Mi bazis tiun ĉi tekston sur la Okcidentala teksto de Salute, Jonathan verkita de Mithridates, laŭ la permesilo CC-By-SA. La originalon eblas trovi ĉi tie.

1-a ĉapitro/1-an (uán·an) bukparteon

Uán·an díy·eon sink·monát·eon·os (05M/01D)

Mán·on estánd·ir un máts·eon.

Estándir ástel mánon un mátseon? Yek, o estandir un matseon.

Estandir manon un ... manon? Nek, o estandir un mánon nek. O estandir un matseon.

Estandir manon un kart·úp·eon? Nek, o estandir un kartupeon nek. O estandir un matseon. Manon estandir un matseon.

Ékr·ir astel manon diy·u·búk·eon? Yek, o ekrir diyubukeon.

Ekrir diyubukeon astel manon? Nek, astel diyubukeon ekrir manon nek. Diyubukeon ekrir nek. Manon ekrir! Manon ekrir astel diyubukeon.

Bír·ir matseon astel manon? Nek, matseon birir manon nek. Matseon birir nek. Manon birir. Birir astel manon astel matseon? Yek, manon birir matseon.

Deon estandir manon? O estandir un matseon. Ken ekrir manon? O ekrir diyubukeon. Ken birir manon? O birir matseon. O estandir un matseon, ara o ekrir diyubukeon, ara o birir matseon.

Estandir manon un diyubukeon? Nek, o ekrir un diyubukeon. Birir astel manon altron manon? Nek, o birir altron manon nek, o birir matseon.

Astel manon sir gag·id·on. O sir gab·id·on, ara o sir mart·id·on. O denkir. O denkir báu matseon. O denkir: «Ken sir mats·eon? Sir matseon gab·id·eon? Sir matseon gag·id·eon?»

Ekrir manon matseon? Nek, o ekrir matseon nek; matseon sir gagideon. O ekrir diyubukeon; diyubukeon sir gagideon nek.

Denkir diyubukeon bau manon? Nek, diyubukeon denkir nek. Manon denkir. O denkir bau diyubukeon, ara o denkir bau matseon.

Ara o ekrir un diyubukeon. O ekrir bau atsel matseon (un kua o estandir). O ekrir, "Astel matseon gabesir, ara eon gagesir."

O denkir, «matseon gabesir». O denkir kua atsel matseon gabesir. O denkir, «matseon gagesir». O denkir kua atsel matseon gagesir. O denkir bau atsel matseon, ara o denkir bau o·ros diyubukeon.

Ken diyubukeon sir? Diyubukeon sir taldeos manon ekrir; o ekrir un diyubukeon. Un diyubukeon, manon ekrir bau matseon. Un diyubukeon, manon ekrir bau kartupeon nek; manon estandir un matseon, ara nek un kartupeon. O denkir bau tren nek; o denkir bau matseon, matseon Munich (Múnik).

Ken atsel matseon sir? Eo sir Munich. Deon sir Munich? Eo sir deos manon estandir. Deon stir manon? O stir un Munich.

Yek, Munich sir gagideon matseon, ara matseon gabideon. Manon denkir, kua Munich sir gabideon matseon, ara o denkir, kua eo sir gagideon matseon. Manon sir martidon. O seyir: "Chúlin, Munich!" O es gabidon manon!

Manon estandir, ara denkir: "Deon sir kartupeon?" O birir... o birir atsel kartupeon! O denkir: «Kartupeon!» Askrun o denkir bau diyubukeon nek, e nek bau matseon; o denkir bau kartupeon!

Gramareon ara baklupeon

Bákluseon agdidru (verb-seon)

Seo fainir un «-ir»: denkir, sir, stir, birir, estandir.

Yu redir astel bukeon, kua namestir "Chulin Yonatan". Man namip astel bukeon "Chulin Yonatan".

Yu stir redíridu astel bukeon. Yu rédingir astel bukeon.

Ba ken sir bakleon?

«Bukeon» sir bakleon. «Bakleon» sir bakleon. «Vorto» sir bakleon un iomeon Esperanto. «Word» sir bakleon un Angliomeon. «Vocabulum», «habeo» ara «sunt» sir bakluseon un Latiniomeon. «Bukeon», «bakleon», «vorto», «habeo», «sir» ara «word» sir bákluseon.

Ba ken sir «seo»?

"Seo" - eo + eo ( + eo, ...)

Ba ken sir «bákluseon»?

1 ara 2 = 1 + 2
"Bákluseon" - bakleon ara bakleon (ara bakleon, ...). Ba man kadir seyirian «baklseon» nek. Man yek kadir seyirian «bakluseon».
"Manson" - manon ara manon (ara manon, ...)
"Diyseon" - diyeon ara diyeon (ara diyeon, ...)

Ba ken sir «namestir»?

Em, kua man namir "eo", namestir "eo".

un

(Astelsu bákluseon sir un () ← astelsu.)

Astelsu bákluseon sir nek un () ← astelsu.

Yu sir nek un bukeon "Chulin Yonatan". Yu redir eo.

-an (aft bánchuseon)

1 = uán; uánan
2 = chos; chósan
3 = tre; tréan
4 = kuár; kuáran
5 = sink; sínkan

1 ← báncheon. Atsel sir bancheon, bancheon 1.
1, 2, 3, 50, 159 ← bánchuseon. Atselsu sir bánchuseon. Kuaran bancheon un atsel listeon sir 50.

Diyseon, monatseon, ara yarseon

Sinkmonáteon - Sinkan monáteon kua okasir un yareon. Un altridu iomseon, eo namestir "May".

Sinkmonáteon (Máy) un yareon 2024 sir 2024.05.

Uánan (diyeon) sinkmonáteon-os (máy-os) sir 2024.05.01.
Chósan sinkmonáteonos sir 2024.05.02.
Tréan sinkmonáteonos sir 2024.05.03.

Un yareon sir 12 (tek ara chos) monatseon.
Yareon habir 12 (tek ara chos) monatseon.

Un 2 (chos) yarseon sir tutin 24 (chostek ara kuár) monatseon.

-os / -ros - atsel, kua em habir

Oros diyubukeon - Diyubukeon, kua o habir (lak Angl·ióm·idu «'s»)
Diyeon sinkmonáteonos - diyeon, kua okasir un sinkmonateon (lak Angliomidu bakleon "of" un "day of the fifth month", Esperanto-iomidu bakleon "de" un "tago de l' kvina monato")

Baklúpeon

man·on 👨🏻
man·on estandir 🧍
yek ✅↔︎ nek
nek 🚫↔︎ yek
manon denkir 👨🏻💭
GAGIDREON FUMSEON, nekgagidreon fumseon.
👋 chúlin!
manon bír·ir 👨🏻👀
kartupeon 🚂
ekr·ir
gab·id·eon 👍
gab·id·on 👍(👨🏻)
s·ír ≈ ést·ir
ést·ir = st·ír

Vortprovizaj konektoj por Esperantistoj en la 1a ĉapitro

Kvankam la plejmulto da l' vortoj en la lingvo Balkeon ne estas ligitaj al vortoj Esperantaj, «nek» kiu uziĝas kaj por «ne» kaj por «nek» ja venas de Esperanto («yek» venas de l' angla «yes» (el kie ankaŭ nia «jes») sed estis rimigita al «nek», kaj la konsonanto ŝanĝiĝis de «j» al iu frikata palata sono). «Ekririan» estas ligita al la franca vorto «écrire» («skribi»). Krome, tio ke vortojn, same kiel en Esperanto, oni kunmetas el (pli-malpli) nevariaj eroj permesas al mi inter·punkt·ig·i la vort·o·j·n je morfemaj limoj, same kiel oni povas fari en Esperanto. «Diy(u)·buk·eon» estas ja rekta prunt-traduko de nia «taglibro» (tag/libr/o → diy/buk/eon; oni plej bone poste enmetu «u» inter «diy» kaj «buk» por ke la vorto estu elparolebla)

«Habirian» («havi») estas aŭ kognato de nia «havi», do de l' angla «have», aŭ venas de l' latina «habeō», de simila signifo sed ne de simila radiko (por tio, vi serĉas la latinan vorton «capiō»).

Mi devas averti vin pri falsa amiko: «onke» signifas pli-malpli «kvankam» (kaj venas de l' hispana «aunque»), ne nian «ankaŭ»!

La vortero «-asn-» uziĝas ekzakte same kiel nia «-ig-».

La vorto (e)st/ir/ian havas la signifon de «esti» en portempaj aferoj, kaj (e)s/ir/ian en pli «esencaj ecaj» aferoj, kaj kiel sufikso la signifon de l' pasivo. Mi, estante neuzanto de lingvo kiu distingas sum kaj stō, ne tute komprenas la malsamon inter estirian kaj sirian.

En mia elparolado, la silaboj (vokaloj) kun la dekstra korno, do, á, elparoliĝu kaj akcentitaj (kiel la antaŭlasta silabo en ĉiu Esperanta vorto), kaj kun alta (komence de vorto) aŭ altiĝa/malaltiĝa (meze de vorto) tono. Kun maldekstra korno, do à, la elparolo estu akcentita (kiel la antaŭlasta silabo en ĉiu Esperanta vorto, sed plejparte iom pli malforta, kiel la emfazo je neemfazata vorto), sed ne plialtigita. Tamen Bálkeon ne estas tona lingvo; mia tona uzado estas kontraŭnorma. Eblas ignori la maldekstran kornon kaj la dekstran kornon trakti kiel akcentmarkilo.

~ La tradukanto (honyak·ir·an, altr·iom·asn·ir·an).

2-an bukparteon

Chos·an diyeon sink·monát·eon·os (05M/02D, 2an Máy-os)

Askrun (un astel kron·eon) manon stir un kartupeon. O stir un Munich nek; o stir un kartupeon. O makustir. O denkir: "Askrun, aye makústir frok Munich tal Vienna (Bié·na). Eo sir gagideon makústeon. Aye amir makústseon."

O denkir bau Munich. O denkir: "Askrun aye sir un kartupeon, ba sen·as·diy·in aye stip un Munich. Ara askrun, aye ekrir diyubukeon un kartupeon, ba senasdiyin aye ekrip diyubukeon un Munich. Ara askrun aye denkir un kartupeon, ba senasdiyin aye denkip un Munich. Senasdiyin aye denkip bau Munich un Munich, ara askrun aye denkir bau Vienna un kartupeon. Askrun, aye sir un kartupeon, ara un Vienna nek. Ba aye denkir ara ekrir bau Vienna."

Denkir manon un Munich? Nek, o askrun denkir nek un Munich. O denkir un kartupeon. Senasdiyin o denkip un Munich. O seyir: "Chúlin, kartúpeon!"

Manon stir un kartupeon, àra o makustir tal matseon. Astel matseon sir nek Munich; Munich sir matseon senasdiy-eon-os. Astel matseon sir Vienna; Vienna sir matseon asdiyeon-os (astel diyeon-os).

Manon denkir bau Munich ara Vienna. O denkir: "Munich sip matseon senasdiyeonos, ara Munich gabesir. Askrun sir asdiyeon, ara aye stir un kartúpeon; kartupeon gabesir. Gabesib Vienna?"

Manon denkir bau Munich: Munich sip matseon senasdiyeonos. O denkir un kartupeon: o stir un kartupeon asdiyin. Àra o denkir bau Vienna: Vienna sir matseon aft·as·díy·eon·os.

Àra o denkir: "Munich sip gagideon. Kartupeon sir gagideon. Sib Vienna gagideon?"

Àra o denkir: "Un Munich aye ekrip un diyubukeon. Un kartupeon aye ekrir un diyubukeon. Ekrib aye un diyubukeon un Vienna? Yek, aftasdiyin un Vienna aye ekrib un diyubukeon. Aye amir diyubukseon." Manon denkir yumin (o denkir yumin = o denkir, àra denkir, àra denkir), àra o ekrir yumin. Yek, o sir martidon manon. Martidron manson ekrir yumin àra denkir yumin. O sir Yónatan, àra Yónatan sir martidon manon.

O ekrir: "Aye sir Yónatan. Aye stir un kartúpeon. Senasdiyin aye estandip un Munich; aftasdiyin aye estandib un Vienna."

O denkir, àra ekrir: "Astel kartupeon... eo sir gabideon, ba nek·néob·id·eon (eo hábir yumidreon yarseon). Eo sir néobideon nek; eo sir neknéobideon. Sir kartupseon un Munich nekneobidreon? Yek, kartupseon Munich-os sir nekneobidreon. Ba kartupseon Munich-os sir gabidreon, àra aye amir astel kartupseon. Senasdiyin aye amip kartupeon un Munich, asdiyin aye amir kartupeon askrun, àra aftasdiyin aye amib kartupeon un Vienna. Aye amir kartupseon!"